بزرگترین شهر چوبی جهان
بزرگترین شهر چوبی جهان: رویایی که در استکهلم به واقعیت میپیوندد.
استکهلم (Stockholm): پایتخت چوبی آینده
پروژه ای که ساخت آن از سال ۲۰۲۴ آغاز شد، جاهطلبانهترین طرح معماری پایدار در تاریخ مدرن است.
وضعیت فعلی پروژه (دسامبر ۲۰۲۵):
ساخت پروژه زودتر از برنامهریزی اولیه (که برای ۲۰۲۵ پیشبینی شده بود) آغاز شده و از سال ۲۰۲۴ شروع شده است.
اولین بخش آن، بلوک مسکونی Kvarter 7 در نوبلبرگت (Nobelberget)، در حال ساخت است و انتظار میرود اولین ساختمانها تا پایان ۲۰۲۵ یا اوایل ۲۰۲۶ تکمیل شوند.
پروژه کلی شامل حدود ۲۵۰,۰۰۰ متر مربع فضا، با ۷,۰۰۰ فضای کاری اداری، ۲,۰۰۰ واحد مسکونی، رستورانها و فروشگاهها خواهد بود و تکمیل کامل آن چندین سال طول میکشد.
اما نکته شگفتانگیز اینجاست: تمام سازهها، از اسکلت اصلی تا نمای ساختمانها، از چوب ساخته شدند. این اقدام، پاسخی قدرتمند به بحرانهای زیستمحیطی امروز است.
آیا استکهلم فقط از چوب ساخته شده؟
اگرچه استکهلم در حال ساخت بزرگترین شهر چوبی جهان است، اما نمونههای تاریخی دیگری نیز در جهان وجود دارند که الهامبخش این حرکت بودهاند.
شاید عجیب باشد، اما سانفرانسیسکو یک مثال مهم در تاریخ معماری شهری آمریکاست؛ بخشی از خانههای قدیمی (Victorian houses) اسکلت و جزئیات چوبی دارند و فرهنگ استفاده از چوب در ساختمانسازی، آنجا قدیمی و جدی است.البته سانفرانسیسکو «شهر چوب» به معنای رایج نیست، اما بهعنوان یک مکان شاخص نشان میدهد چوب میتواند در شهرهای بزرگ هم نقش سازهای و هم زیباییشناسانه داشته باشد؛بهخصوص وقتی قوانین و استانداردها رعایت شوند. اگر دنبال این هستی که آیا فقط یک شهر چوبی در جهان وجود دارد، پاسخ منفی است.
دیگر شهر های چوبی در سراسر جهان
بریگن (Bryggen)، نروژ
این شهر بندری با خانههای رنگارنگ چوبی که در کنار هم ردیف شدهاند، یکی از میراث جهانی یونسکو است و نمادی از معماری سنتی اسکاندیناوی به شمار میرود.
شهر چوبی تومسک (Tomsk)
یکی از معروفترین شهرهای روسیه برای خانههای چوبی با تزئینات ظریف (کندهکاری و گرهچینیهای چوبی) است. اینجا یک شهر کامل چوبی نیست، اما بافت بزرگی از خانهها و عمارتهای چوبی دارد که آن را در رسانهها به «شهر چوبی» مشهور کرده است.
کلیساهای کیژی پوگوست (Kizhi Pogost)، روسیه
مجموعهای بینظیر از دو کلیسا و یک برج ناقوس که تماماً از چوب و بدون استفاده از حتی یک میخ فلزی ساخته شدهاند. این مجموعه اوج هنر نجاری روسی را به نمایش میگذارد.
شیراکاواگو (Shirakawa-gō)، ژاپن
روستایی با خانههایی با سقفهای کاهگلی شیبدار که برای مقاومت در برابر بارش سنگین برف طراحی شدهاند. این سبک معماری که "گاشو-زوکوری" نام دارد، نمونهای از هماهنگی انسان و طبیعت است.
آیا در ایران شهر چوبی داریم؟
بله! دهکده چوبی نیشابور که توسط مهندس حمید مجتهدی ساخته شده، نمونهای منحصر به فرد از عشق به چوب و معماری ایرانی است. این دهکده که شامل کتابخانه، رستوران، موزه و خانههای مسکونی است، تماماً از چوب ساخته شده و فضایی آرامشبخش و رویایی را برای بازدیدکنندگان فراهم میکند.
شاهکار دهکده: اولین مسجد چوبی مقاوم در برابر موریانه
در قلب این دهکده، مسجدی بینهایت زیبا قرار دارد که به عنوان اولین مسجد چوبی مقاوم در برابر موریانه در جهان شناخته میشود. این مسجد دو مناره به ارتفاع ۱۳ متر دارد و ساخت آن حدود دو سال زمان برده است. معماری این بنا، تلفیقی هنرمندانه از سنت و نوآوری است و نشان میدهد که چوب به عنوان یک متریال مقدس، میتواند در معماری مذهبی نیز جایگاه ویژهای داشته باشد و زیباییشناسی چوب را به نمایش بگذارد.
چرا چوب؟ بررسی ارزش نهفته در ساخت شهر چوبی
شاید بپرسید چرا با وجود مصالحی مانند فولاد و بتن، معماران به سمت چوب بازگشتهاند؟ پاسخ در «ارزش» چندبعدی این متریال نهفته است.
پایداری و محیط زیست: چوب تنها مصالح ساختمانی تجدیدپذیر است. درختان در طول رشد خود دیاکسید کربن را جذب میکنند و ساختمانهای چوبی این کربن را برای دهها سال در خود ذخیره میکنند. ساخت یک شهر چوبی به جای بتنی، به معنای کاهش چشمگیر ردپای کربن و مبارزه با تغییرات اقلیمی است.
سلامت و آسایش ساکنان: تحقیقات نشان داده است که حضور در فضاهایی با عناصر چوبی، باعث کاهش استرس، تنظیم فشار خون و افزایش تمرکز میشود. هوای داخل ساختمانهای چوبی کیفیت بهتری دارد و این سازهها به دلیل عایق بودن طبیعی چوب، از نظر انرژی بسیار بهینهتر هستند.
سرعت و دقت در ساخت: استفاده از چوبهای مهندسیشده مانند CLT (چوب چندلایه متقاطع)، امکان ساخت سریعتر، سبکتر و دقیقتری را فراهم میکند. این امر نه تنها زمان پروژه را کاهش میدهد، بلکه اختلالات صوتی و محیطی در محل ساختوساز را نیز به حداقل میرساند.
آیا همه شهرهای چوبی فقط از چوب ساخته شده؟
نه؛ تقریباً هیچ شهر مدرنی در دنیا کاملاً از چوب ساخته نشده است. دلیلش روشن است؛ زیرساختهای شهری (شبکه آب، فاضلاب، برق، آتشنشانی، قوانین ایمنی) ترکیبی از مصالح مختلف میخواهند.اما چیزی که باعث شکلگیری عبارت «شهر چوب» میشود این است که:
بخش زیادی از بنا تاریخی و بافت قدیمی، چوبی است.
هویت معماری منطقه با چوب تعریف میشود.
هنوز هم در پروژههای جدید از سیستمهای مهندسی چوب (مثل CLT) استفاده میکنند.
مقایسه شهر چوبی با شهرهای سنگی و آجری؛ کدام پایدارتر است؟
در مقایسه چوب با مصالح سنتی مثل آجر و سنگ، باید معیار هایی را هم وارد معادله کنیم.در جدول زیر خلاصه ای از مقایسه این دو متریال آورده شده است.
نقش معمار در شهر چوبی
چرا طراحی از جنس چوب، تخصص میخواهد؟ چون چوب «مصالح زنده» است؛ یعنی با رطوبت و دما واکنش دارد. یک معمار وقتی با چوب کار میکند باید مواردی مثل انبساط/انقباض، تهویه پشت نما، شیببندی برای دفع آب، جزئیات اتصال و پوشش محافظ را دقیق بداند.به همین دلیل است که شهرهای دارای بافت چوبی ارزشمند، معمولاً یک زبان معماری مشخص دارند: همه چیز در خدمت دوام است، نه صرفاً زیبایی.
اگر به مبانی ماده علاقه داری، پیشنهاد میکنیم مقالهی اجزای تشکیل دهنده چوب را هم در چوب استوری ببینی تا نگاهت به رفتار چوب علمیتر شود.
هزینه های پروژه شهر چوبی
بهطور کلی، در پروژههای شهر چوبی، هزینه اصلی فقط «خرید چوب» نیست؛ هزینه طراحی و اجرا (جزئیات اتصال، عایقکاری، پوشش، نگهداری) سهم بزرگی دارد. در این پروژه ها برای اینکه هزینه هارا آگاهانهتر طبقه بندی کرد، مرور بازار و مقایسه کیفیتها مهم است. بهخصوص اگر پروژه در اقلیم بارانی باشد.
آیا به مرور امکان پوسیدگی چوب در شهر های چوبی وجود دارد؟
پوسیدگی چوب اتفاق میافتد، اما «اجباری» نیست. سه عامل اصلی پوسیدگی:
رطوبت پایدار (آبماندگی و تهویه ضعیف)
قارچها و میکروارگانیسمها
تماس مستقیم چوب با خاک یا آب
راهحلهای حرفهای که در شهرهای چوبی اجرا میشود:
فاصله دادن چوب از سطح زمین (کرسیچینی/پایه)
ایجاد تهویه پشت نما
پوششهای محافظ (روغن، رنگ، لاکهای مخصوص بیرون)
استفاده از چوبهای مقاومتر یا چوب اصلاحشده (ترمووود، اشباع)
برای شناخت بهتر کاربرد های چوب، این مقاله را مطالعه کنيد: چوب بین سنت و فناوری
مقاومت شهر های چوبی در برابر باران
باران دشمن شماره یک چوبِ بدون محافظت است. اما شهرهای چوبیِ موفق چند اصل را رعایت میکنند:
طراحی سقف با پیشآمدگی زیاد (آب کمتر به نما میرسد)
شیب مناسب و جلوگیری از جمع شدن آب روی سطوح
چوبهای مناسب اقلیم مرطوب (مثل گونههای مقاوم یا چوبهای اصلاحشده)
استفاده از پوششهای دوره ای محافظ چوب؛ رنگهای مخصوص و تکنیکهای اشباعسازی، لایهای نفوذناپذیر در برابر رطوبت
جالب است بدانید حتی در شهرهایی با بارش بالا هم سازه چوبی پایدار میماند، به شرط اینکه چوب «در آب زندگی نکند»، بلکه آب را سریع دفع کند.
.
.
.
همانطور که دیدیم، از پروژه عظیم شهر چوبی جهان در استکهلم گرفته تا دهکده هنرمندانه نیشابور، چوب در حال باز پس گرفتن جایگاه خود به عنوان یک متریال کلیدی در معماری و شهرسازی است.
رسالت چوب استوری به عنوان رسانه تخصصی چوب این است که شما را با دنیای بیکران این متریال شگفتانگیز آشنا کند. اگر به دنبال درک عمیقتر از انواع چوب، روشهای نگهداری یا الهام گرفتن برای پروژههای خود هستید، از دیگر مقالات و بخشهای سایت ما دیدن کنید.
ما معتقدیم هر قطعه چوب، داستانی برای گفتن دارد و ما اینجا هستیم تا آن را برای شما روایت کنیم.
سوالات متداول (FAQ)
۱. آیا ساختمانهای چوبی در برابر آتشسوزی مقاوم هستند؟
بله. برخلاف تصور عمومی، چوبهای مهندسیشده مدرن (مانند CLT) عملکرد بسیار خوبی در برابر آتش دارند. لایه بیرونی چوب هنگام سوختن به یک لایه زغالی تبدیل میشود که مانند یک عایق عمل کرده و از سوختن لایههای داخلی و فروریختن سازه جلوگیری میکند.
۲. بزرگترین ساختمان چوبی حال حاضر جهان کدام است؟
در حال حاضر، ساختمان Mjøstårnet در نروژ با ارتفاع ۸۵.۴ متر، بلندترین ساختمان چوبی جهان است. اما با تکمیل پروژههایی مانند "استکهلم وود سیتی"، این رکوردها به زودی شکسته خواهند شد.
۳. آیا میتوان از هر نوع چوبی برای ساختمانسازی استفاده کرد؟
خیر. انتخاب چوب مناسب برای نما و سازه ساختمان به عوامل مختلفی مانند شرایط آبوهوایی، نوع کاربری و بودجه بستگی دارد. معمولاً از چوب درختان سوزنیبرگ مانند کاج و صنوبر که به صورت مهندسیشده فرآوری شدهاند، استفاده میشود.
دیدگاه خود را بنویسید